Welkom op ‘Nieuwe Vroenten’, het Brabant van de toekomst.
In 2050 leven gemiddeld een kleine zeshonderd mensen op een Brabantse vierkante kilometer. Dat zijn er zestig meer dan nu. Het wordt druk in onze provincie, zeker als je haar vergelijkt met de rest van Nederland. In ons Brabant leven over dertig jaar zo’n twintig procent meer mensen op een vierkante kilometer dan in de rest van ons land. En wel tien keer zo veel dan gemiddeld op aarde. Dat is nogal wat voor een provincie die op dit moment ook nog eens te boek staat als de meest veedichte regio van de wereld.
Hoe gaan we dat doen, zou je jezelf kunnen afvragen. Hoe zorgen we dat al deze mensen gelukkig kunnen leven in een gezond en aantrekkelijk woonklimaat? Met voldoende voedsel, ruimte om te recreëren en gezonde lucht? In het ‘Nieuwe Vroenten’ landschap kan dit. Slim, ultraduurzaam, volledig circulair. Om niet meteen bescheiden te beginnen: als voorbeeld voor de rest van de wereld. Willen we hier in 2050 prettig wonen, moeten we nu aan de slag.
Uitgangspunten Nieuwe Vroenten
Waar gaan alle nieuwe Nederlanders dadelijk leven? Verdichting is lange tijd het devies geweest: ‘sparing’, niet ‘sharing’, was het leidende principe in de ruimtelijke ordening. Want wanneer we met meer mensen op minder land gaan wonen (‘sparing’), dan blijft er meer ruimte over voor natuur, landbouw, energieopwekking, water en recreatie.
Wij zien dat dit leidt tot een verdeelde wereld. Een wereld met een harde scheidslijn tussen ‘cultuur’ en ‘natuur’. Een wereld van de stedelijke elite, en het ‘vergeten’ achterland. Voor ons leidt dit onherroepelijk tot een wereld uit balans. Een wereld waarin we nog verder vervreemden van die systemen die onze consumptie mogelijk maken, waarin maatschappelijke polarisatie toeneemt, en waar de mens steeds verder af komt te staan van de natuur.
Nieuwe Vroenten gaat daarom uit van een ander toekomstbeeld: hoe kunnen we leven binnen planetaire grenzen, maar buiten de grenzen van de stad? Zo starten we onze zoektocht naar een samenleving die weer in balans is met de natuur. Een zoektocht die nog lang zal duren – misschien wel honderden jaren – maar vandaag moet beginnen.
Concreet betekent dit het volgende: Nieuwe Vroenten is een zelfvoorzienend woon-werklandschap van duizend hectare voor zesduizend mensen uit alle lagen van de samenleving. Zelfvoorzienend in voedsel, (duurzame) energie en afvalverwerking. Volledig energieneutraal, CO2 neutraal, en calorieneutraal. Met positieve impact voor mens, water, bodem, dier en natuur. Een gezonde, duurzame leefomgeving waar het fijn leven is voor iedereen.
Laten we het gewoon doen
De uitdaging is niet technologisch. Veel oplossingen zijn allang bedacht: biologische, plantaardige landbouw, grijs water voor de spoelbak, mineralen hergebruiken uit mensenmest, deelmobiliteit, circulaire hubs… zomaar een greep. Maar ze bestaan als afzonderlijke maatregelen – en vooral op papier. Met Nieuwe Vroenten willen we het op 1000 hectare gewoon gaan DOEN.
Voedsel
Voedsel is de basis voor Nieuwe Vroenten. Want om ruimte te creëren voor de mens buiten de stad is een ander voedselsysteem noodzakelijk. In Nieuwe Vroenten gaan de dieren volledig uit de voedselketen. Boeren concentreren zich op plantaardige productie, omdat dit driemaal zo efficiënt is. Een landschap zonder productiedier is daarmee de katalysator voor een landschap dat anders kan worden ingericht. Uiteraard verbouwen boeren het voedsel op een volledig duurzame manier, zonder belasting van bodem, water en lucht. Ze gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmest of dierlijke mest. In Nieuwe Vroenten is het aantal geproduceerde calorieën gelijk aan de caloriebehoefte van de bewoners. Dit wil niet zeggen dat al het voedsel binnen het gebied blijft of dat er niets van buiten het gebied kan komen. Wel compenseer je vanuit de zelfvoorzienende gedachte zo voor eten dat van buiten Nieuwe Vroenten komt. Dit is mogelijk met plantaardige, regionale, biologische land- en tuinbouw.
Energie
We hebben ook energie nodig om de huizen te verwarmen, mensen te vervoeren en goederen te produceren. Op Nieuwe Vroenten willen we alle energie die we direct of indirect produceren zelf opwekken. Dus ook de energie die nodig we nodig hebben ter compensatie van geïmporteerde spullen uit het buitenland.
Wonen in de natuur
Op Nieuwe Vroenten wonen mensen hoe ze willen. Midden in de natuur of dichter bij elkaar in de woonkern. Bestaande woningen kunnen soms ook blijven staan in een nieuw landschap, mits ze verduurzaamd worden. Het kloppend hart van het nieuwe landschap is de ‘woon/werk/productie’-toren. Met in het hart verticale landbouw, productie en logistieke ruimte.
Nieuwe woningen worden zoveel mogelijk circulair en duurzaam gebouwd. Wonen op Nieuwe Vroenten betekent niet alleen leven in een prachtig landschap, maar ook in een gezonde omgeving zonder uitstoot van fossiele brandstoffen, ammoniak en fijnstof uit kippen- en varkensstallen. Uiteraard is Nieuwe Vroenten een afspiegeling van de samenleving. Er is plaats voor iedereen. Daarom is 30% van de woningen sociale huur, en is ook voor middenhuur een plek.
Wonen in Nieuwe Vroenten doen we in beginsel zonder huisdieren. Huisdieren (met name honden en katten) eten vooral dierlijke producten. Dat past niet in de visie om Nieuwe Vroenten dierproductievrij te houden. Voor het voeren van huisdieren is bovendien veel land nodig. In Nieuwe Vroenten zouden we alleen al 300 ha grond nodig hebben om voer voor de huisdieren te produceren.
Recreatie
Tennissen, voetballen, naar een pretpark of de bioscoop: het kan allemaal in het nieuwe landschap. We integreren deze voorzieningen op een slimme manier in onze woonomgeving. Bijvoorbeeld door een tennisbaan op een dak te plaatsen. De vrije natuur maken we op een duurzame manier toegankelijk voor recreanten. Natuur is hiermee geen publiekstrekker waar je in de auto naartoe moet, maar een vanzelfsprekend onderdeel van de leefomgeving.
Grondstoffen en mineralenkringloop
We streven naar een volledig circulaire woon- en productieomgeving. Hiervoor heeft Nieuwe Vroenten een gescheiden rioleringssysteem nodig. Het grijs watersysteem vangt hemelwater op voor de woningen en voedselproductie. Menselijke mest wordt apart opgevangen en verwerkt, zodat deze met de waardevolle mineralen terug het land op kan. Zo sluiten we de kringloop. Om de bewustwording te bevorderen, maken we onze afvalproductie zoveel mogelijk inzichtelijk. We hergebruiken of recyclen alles. De materiaalbehoefte die dan overblijft vervullen we door zelf biobased bouwmaterialen te produceren, bijvoorbeeld met een houtproductiebos en het planten van sterke grassoorten.
Werk en mobiliteit
De zesduizend inwoners van Nieuwe Vroenten werken net als nu overal, maar zullen verleid worden zo dicht mogelijk bij huis te gaan werken. Dit kan door faciliteiten te bieden en bedrijvigheid aan te trekken. Een aantrekkelijk woon- en werkomgeving houdt mensen op lokale gronden. Nieuwe landbouwtechnieken of bewoners uit het gebied vervangen de vraag naar tijdelijke arbeidskrachten. Bij alle mobiliteitskeuzes geven we wandelen en fietsen de hoogste prioriteit. Het gebruik van de personenauto wordt zoveel mogelijk beperkt.
Ruimte voor natuur
Op Nieuwe Vroenten realiseren we minimaal dertig procent natuur. Deze natuur kan een dubbelfunctie hebben zoals een voedsel- of houtproductiebos. In het nieuwe landschap gaan we op een toekomstbestendige manier samenleven met dieren. Wilde runderen en andere oorspronkelijke bewoners van de Brabantse gronden kunnen in dit landschap een eigen leven leiden. Dit vraagt om een nieuwe visie op een landschap met natuurlijke grenzen voor mens en dier. Jagen is in 2050 achterhaald. We voorkomen wildschade door een slimme inrichting van het gebied. Om vrije dieren alle ruimte te geven op Nieuwe Vroenten, beperken we het aantal gehouden huisdieren zoveel mogelijk.
In coöperatief beheer
In Nieuwe Vroenten is iedereen mede-eigenaar van de ontwikkeling, het liefst zelfs van de grond. Zo wordt de gemeenschap weer eigenaar van het land, samen met de boeren. Grond is geen privé-eigendom, maar van niemand. Of van iedereen. De financiële winst van komt ten gunste van de gemeenschap. Door middel van bijvoorbeeld een gebiedscoöperatie worden er afspraken gemaakt over de inbreng van de bewoners en het winstaandeel blijft in de coöperatie. De winst valt zo niet in handen van overheden of projectontwikkelaars, maar komt ten goede aan boeren, burgers en buitenlui. Verschillende banken en gebiedsontwikkelaars hebben zich inmiddels gemeld om mee te denken over de realisatie van zo’n gebiedscoöperatie.
We zoeken en volgen de energie van onderop
Een vernieuwende aanpak als Nieuwe Vroenten heeft alleen kans van slagen vanuit een smal en diep draagvlak van mensen die in deze toekomst geloven en het experiment aandurven. Kortom, geen blauwdruk van bovenaf, maar met energie van onderop. Bewoners wensen deze ontwikkeling voor zichzelf en organiseren met elkaar het draagvlak voor Nieuwe Vroenten. Hierna vragen zij met een breed gedragen plan medewerking aan de overheid voor de bestemmingswijziging. Wij geloven in deze missie en sluiten aan bij de aanwezige energie – help jij die ons te vinden?
High Green & High Social in een High Tech Regio
We willen dit plan neerleggen als kans voor iedereen in Brabant. We stellen vooraf geen restricties aan wie of waar. Bewoners, grondeigenaren, gemeenten en waterschappen ontwikkelen samen een plan dat minimaal voldoet aan de gestelde doelen. We gaan er vanuit dat de ontwikkelde waarde binnen het plan (denk aan het bouwen van woningen en werkruimtes) de basis vormt voor de financiële haalbaarheid van de totale transitie. Vanuit de provincie, gemeente en waterschap wordt planologisch ruimte gegeven voor dit plan. Een beoordelingscommissie buigt zich over de aanmeldingen voor ‘Nieuwe Vroenten.’